Η κυρία Μαρία Καραφλού είναι αριστούχος κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα “Μεταβολικά Νοσήματα Οστών”. Έχει εργασθεί ως Επιστημινική Συνεργάτις στο τμήμα Εμμηνόπαυσης-Οστεοπόρωσης της Β’ Μαιευτικής-Γυναικολογικής Κλινικής Ιατρικής Σχολής Αθηνών και έχει παρακολουθήσει εκατοντάδες περιστατικά Οστεοπόρωσης στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων, όπου έχει ειδικευθεί (Αρεταίειο Μαιευτήριο και St George’s Hospital Λονδίνου).

Γράφει η Δρ. Μαρία Καραφλού, Ενδοκρινολόγος  & Αριστούχος κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου “Μεταβολικά Νοσήματα Οστών” Ιατρικής Σχολής Αθηνών

Οστεοπόρωση είανι η διαταραχή της αρχιτεκτονικής των οστών με αποτέλεσμα τη μείωση της οστικής αντοχής & την ευπάθεια προς κατάγματα.

(Πηγή: Oxford Handbook of Endocrinology & Diabetes)

΄Οταν ένα άτομο εμφανίσει κάταγμα ισχίου, καρπού ή συμπιεστικό κάταγμα σπονδύλου (compression fracture) , ο ενδοκρινολόγος του θα σκεφτεί μια σειρά από παθολογικές καταστάσεις που οδήγησαν στην ευπάθεια αυτή για σπάσιμο των οστών:

• Πρώιμη εμμηνόπαυση στις γυναίκες ή υπογοναδισμός των αντρών
• Αμηνόρροια με μειωμένα οιστρογόνα, όπως σε αθλήτριες ή άτομα με νευρική ανορεξία
• Σακχαρώδης διαβήτης, αυξημένη κορτιζόλη, ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης, μεγαλακρία, υπερθυρεοειδισμός
• Νοσήματα του γαστρεντερικού συστήματος, πχ κοιλιοκάκη, νόσος Crohn, γαστρεκτομή, παρεντερική σίτιση, δυσανεξία στη λακτόζη
• Ηπατική κίρρωση ή χολόσταση
• Πολλαπλούν μυέλωμα
• Ρευματοειδής αρθρίτιδα
• Φάρμακα, όπως κορτιζόνη, ηπαρίνη, χημειοθεραπεία, κυκλοσπορίνη, αντι-επιληπτικά φάρμακα, αναστολείς αρωματάσης σε γυναίκες με καρκίνο μαστού ((Πηγή: Oxford Handbook of Endocrinology & Diabetes)

Ο ενδοκρινολόγος θα ζητήσει μέτρηση οστικής πυκνότητας για την εκτίμηση της αρχιτεκτονικής των οστών. Η πρόληψη καταγμάτων είναι κεντρικός πυλώνας της διαχείρισης ασθενών με οστεοπόρωση.

Σήμερα τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα φάρμακα στην κοινότητα, διφωσφονικά, denosumab, αναβολική θεραπεία & ορμονική θεραπεία μαζί με χορήγηση ασβεστίου και βιταμίνης Δ σώζουν εκατομμύρια ανθρώπους από κατάγματα. Η διαχείριση των ασθενών γίνεται μόνο από ειδικούς.

Διατροφή & πρόληψη Οστεοπόρωσης

Η διατροφή διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη και τη διαχείριση της οστεοπόρωσης, καθώς μπορεί να μας παρέχει τα κατάλληλα θρεπτικά συστατικά για την διαμόρφωση & τη διατήρηση υγιών οστών.

Ασβέστιο:                                                                                                                                              Το ασβέστιο αποτελεί το βασικό δομικό υλικό των οστών: από το περίπου 1 Kg ασβεστίου που βρίσκεται στο μέσο ανθρώπινο σώμα, το 99% απαντάται στα οστά με τη μορφή υδροξυαπατίτη! Το ασβέστιο επομένως προσδίδει αντοχή στο σκελετικό σύστημα.

Τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν την πιο δημοφιλή ομάδα τροφίμων για την πρόσληψη ασβεστίου. Είναι όντως ένα σπουδαίο όπλο στη φαρέτρα μας και σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, 2-3 μερίδες γαλακτοκομικών/ ημέρα μπορούν να καλύψουν κατά μέσο όρο, τις ημερήσιες ανάγκες μας σε ασβέστιο (σημείωση: οι ημερήσιες ανάγκες σε ασβέστιο διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία του ατόμου).

Μία ακόμα καλή πηγή ασβεστίου είναι τα μικρά ψάρια τα οποία καταναλώνονται ολόκληρα με το κόκαλο, όπως για παράδειγμα η σαρδέλα. Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε πως στα πλαίσια μίας ισορροπημένης Μεσογειακής Διατροφής, συνίσταται η κατανάλωση ψαριού 2-3 φορές/ εβδομάδα.

Πέρα από τα γαλακτοκομικά, υπάρχουν και άλλα τρόφιμα που περιέχουν ασβέστιο, όπως οι ξηροί καρποί (επιλέγουμε ανάλατους ξηρούς καρπούς διότι το αλάτι αυξάνει την απέκκριση του ασβεστίου), τα αποξηραμένα σύκα, το μπρόκολο & το σπανάκι.

Βιταμίνη D:                                                                                                                                         Η βιταμίνη D διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην οστική υγεία, αφενός αυξάνοντας της απορρόφηση ασβεστίου της τροφής στο λεπτό έντερο και αφετέρου συμβάλλοντας στην επιμετάλλωση των οστών. Η κύρια πηγή βιταμίνης D είναι η ηλιακή ακτινοβολία, με μία έκθεση 20 λεπτών στο φως του ηλίου, σε ημερήσια βάση να θεωρείται επαρκής. Ωστόσο είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε και κάποιες πολύ καλές πηγές βιταμίνης D,  όπως το αυγό, τα λιπαρά ψάρια αλλά και εμπλουτισμένα προϊόντα.

Χρήσιμες συμβουλές για την μείωση του κινδύνου εμφάνισης οστεοπόρωσης 

– Διακοπή του καπνίσματος: το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης οστεοπορωτικού κατάγματος

– Κατανάλωση αλκοόλ σύμφωνα με τις συστάσεις (1 μονάδα αλκοόλ για τις γυναίκες & 2 μονάδες αλκοόλ για τους άνδρες/ ημέρα)

– Καφές: η καφεΐνη μειώνει την απορρόφηση του ασβεστίου & αυξάνει την νεφρική του απέκκριση, επομένως συνιστάται η κατανάλωση καφέ τουλάχιστον 1 ώρα μετά την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε ασβέστιο.

– Πρωτεΐνη: η υπερβολική πρόσληψη πρωτεΐνης μειώνει την απορρόφηση του ασβεστίου, ενώ η μακροχρόνια πολύ χαμηλή πρόσληψη σχετίζεται επίσης με οστεοπόρωση ! Επομένως συνίσταται η επαρκής πρόσληψη πρωτεΐνης στα πλαίσια μίας ισορροπημένης διατροφής.

– Διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους & συστηματική άσκηση: τόσο η παχυσαρκία όσο και το πολύ χαμηλό σωματικό βάρος σχετίζονται με την εμφάνιση οστεοπόρωσης.

(Πηγή: International Osteoporosis Foundation, How Nutritional Factors Affect Musculoskeletal Health Throughout Life)

Μετεμμηνοπαυσιακή Οστεοπόρωση

Γράφει η Δρ. Μαρία Καραφλού Μιχάλα, Ενδοκρινολόγος Διαβητολόγος & Ειδικός Μεταβολισμού, Κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών ‘Μεταβολικών Νοσημάτων Οστών’ Ιατρικής Σχολής Αθηνών

Η Αμερικανική Ενδοκρινολογική Εταιρεία σε οδηγίες της το 2020 συνόψισε τις τρέχουσες επιστημονικά τεκμηριωμένες γνώσεις μας για τη διάγνωση & την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης στις γυναίκες μετά την  εμμηνόπαυση.

Είναι γνωστό ότι με την απόσυρση των οιστρογόνων, οι γυναίκες χάνουν έναν μεγάλο σύμμαχο για την διατήρηση της αρχιτεκτονικής των οστών. Και αυτό γιατί τα οστά διαθέτουν οιστρογονικούς υποδοχείς και δέχονται ευεργετική δράση από τα οιστρογόνα.

Ποιες γυναίκες είναι σημαντικό να ξεκινούν αγωγή για την οστεοπόρωση;
Ξεκινούν αγωγή όσες έχουν υψηλό καταγματικό κίνδυνο, όπως αυτός υπολογίζεται μετά τη μέτρηση οστικής πυκνότητας  (χωρίς να έχει δοθεί φάρμακο για οστεοπόρωση, treatment naive) και ιδίως όσες έχουν ήδη πρόσφατο κάταγμα (Πηγή: Osteoporosis in postmenopausal Women, J Clin Endocrinol Metab, 2020, Endocrine Society).

Η επιλογή της κατάλληλης αγωγής γίνεται από τον θεράποντα ειδικό ιατρό.